فصل دوم مسابقه تلویزیونی شکوفا

رقابت برای تامین مالی جمعی طرح‌های دانش‌بنیان، فناور و خلاق

شنبه ها و دوشنبه ها؛ ساعت 19؛ شبکه یک سیما 

                                                                  

تامین مالی جمعی چیست؟
«تامین مالی جمعی» [معادل Crowdfunding]، یکی از روش‌های نسبتاً جدید تامین مالی است که از ابتدای سال 1400 به همت «فرابورس ایران» عملیاتی شده است. در روش «تامین مالی جمعی»، شرکت‌های متقاضی تامین مالی که «سرمایه‌پذیر» نامیده می‌شوند، منابع مالی یا همان «سرمایه» مورد نیاز خود را از «سرمایه‌گذار» علاقمند تامین می‌کنند. در تامین مالی جمعی، به‌هم‌رسانی «سرمایه‌پذیر» و «سرمایه‌گذار» برعهده «عامل» یا «سکو»ی مورد تایید فرابورس ایران است. اگر با تامین مالی جمعی آشنا نیستید، بخش پایانی این متن را مطالعه کنید. 

در مورد تامین مالی جمعی چند نکته حائز اهمیت است:
•    فرابورس ایران تا کنون به 19 سکو یا عامل، مجوز فعالیت داده است که فهرست روزآمد آن‌ها در این‌جا قابل مشاهده است. مطابق قوانین فرابورس، کارمزد این سکوها 5 درصد است. به بیان دیگر اگر یک سکوی تامین مالی جمعی بتواند با موفقیت، 5 میلیارد تومان برای یک طرح سرمایه جذب کند، 250 میلیون تومان از سرمایه‌پذیر کارمزد دریافت خواهد کرد. 
•    تامین مالی جمعی برای فعالیت‌های تولیدی و بازرگانی (اعم از واردات یا صادرات) قابل استفاده است. بنابراین شرکت‌های دانش‌بنیان، فناور، خلاق و استارت‌آپ‌ها نیز در صورت تمایل می‌توانند از این ابزار برای تامین منابع مالی مورد نیاز خود استفاده کنند. 
•    همه سکوها یا عامل‌های مجاز و مورد تایید فرابورس ایران، طرح‌های تامین مالی جمعی را در وب‌سایت‌های خود در معرض دید عموم قرار داده‌اند. اما اگر امروز با خواندن این نوشتار با تامین مالی جمعی آشنا شده‌اید و قصد دارید در این باره بیشتر بدانید، در این‌جا می‌توانید همه طرح‌های تامین مالی جمعی کشور را ببینید. همان‌طور که ملاحظه می‌شود، شرکت‌های دانش‌بنیان و فناور زیادی تا کنون توانسته‌اند از طریق «تامین مالی جمعی»، منابع مورد نیاز خود را تامین کنند. 
•    طرح‌های تامین مالی جمعی، حداکثر یک‌ساله‌اند. بنابراین برای طرح‌های اصطلاحاً «ایجادی» مناسب نیستند. به طور کلی، تامین مالی جمعی برای تامین «سرمایه در گردش» شرکت‌ها مناسب است. از نظر سرمایه‌گذاران، بهترین طرح‌ها آن‌هایی هستند که «ریسک فنی» و «ریسک بازار» کمتر، و بازده بیشتری دارند. بنابراین شرکت‌هایی که قبلاً محصول  خود را توسعه داده و آن را به فروش رسانده‌اند، و همچنین قراردادهای فروش جاری دارند یا فروش آن‌ها کم و بیش مطمئن است، برای سرمایه‌گذاران جذاب‌ترند و تامین مالی جمعی آن‌ها سریع‌تر و راحت‌تر رخ می‌دهد.

 

تضمین اصل آورده سرمایه‌گذاران؟
در تامین مالی جمعی، سرمایه‌گذاران در ریسک طرح‌‌ها شریک می‌شوند و از این رو، نیازی به ارایه وثیقه یا تضمین از سوی سرمایه‌پذیر وجود ندارد. اما آشکار است که اگر سرمایه‌پذیر بتواند دست کم اصل آورده سرمایه‌گذاران را تضمین کند، تمایل سرمایه‌گذاران به سرمایه‌گذاری در طرح وی افزایش پیدا می‌کند.
از این رو، صندوق نوآوری و شکوفایی برای کمک به تامین مالی جمعی طرح‌های دانش‌بنیان، فناور یا خلاق، اصل آورده سرمایه‌گذاران در این طرح‌ها را تضمین می‌کند. بنابراین اگر به هر دلیل، این طرح‌ها با شکست مواجه شوند، صندوق اصل سرمایه سرمایه‌گذاران را به آن‌ها مسترد می‌کند. ضمناً صدور این تضمین برای شرکت‌های دانش‌بنیان، فناور و خلاق رایگان است و صندوق بابت آن کارمزدی دریافت نمی‌کند. 

 

درباره مسابقه تلویزیونی «شکوفا»
گرچه بیش از دو سال از معرفی «تامین مالی جمعی» به عنوان یک ابزار تامین مالی شرکت‌های دانش‌بنیان، فناور و خلاق می‌گذرد، اما هنوز بسیاری از شرکت‌ها از یک سو، و بسیاری از شهروندان (سرمایه‌گذاران بالقوه) از سوی دیگر، با این ابزار آشنا نیستند. 
بنابراین صندوق نوآوری و شکوفایی به منظور ترویج فرهنگ تامین مالی جمعی و مردمی‌سازی اقتصاد، تولید و پخش یک مسابقه تلویزیونی بزرگ به نام «شکوفا» را در دستور کار خود قرار داده است. هدف این مسابقه، معرفی طرح‌های سرمایه‌پذیر شرکت‌های دانش‌بنیان، فناور و خلاق به کلیه شهروندان (سرمایه‌گذاران) علاقمند است. 
شایان یادآوری است، سال 1400 فصل اول این مسابقه تلویزونی با عنوان «کارویا» توسط صندوق نوآوری و شکوفایی تولید و از شبکه یک سیما پخش شد. اگر علاقمند به اطلاع از دستاوردهای «کارویا» هستید، اینجا را بخوانید. همچنین می‌توانید در کانال آپارات صندوق نوآوری و شکوفایی، قسمت‌هایی از مسابقه کارویا را تماشا کنید و با حال و هوای آن بیشتر آشنا شوید.(برای جزئیات بیشتر کلیک کنید)

اما مسابقه تلویزیونی شکوفا چه ویژگی‌هایی دارد؟
1. مسابقه شکوفا در 26 قسمت 60 دقیقه‌ای تولید و از شبکه‌ یک سیما پخش می شود. (برای دیدن سمت های مختلف این مسابقه کلیک کنید)
2. در هر قسمت شکوفا، 3 شرکت با یکدیگر رقابت می کنند و داوران، یکی از آن‌ها را برمی‌گزینند. طرح برنده، روی یکی از سکوهای تامین مالی جمعی (مورد تایید فرابورس) قرار می‌گیرد و شهروندان علاقمند می‌توانند در آن سرمایه‌گذاری کنند. صندوق نوآوری و شکوفایی، اصل آورده سرمایه‌گذاران در طرح‌ برنده هر قسمت را (بدون دریافت کارمزد از سرمایه‌پذیر) تضمین خواهد کرد. 
3. در مسابقه شکوفا، طرح‌ها حداکثر می‌توانند 15 میلیارد تومان سرمایه جذب کنند. 
4. حضور کلیه شرکت‌های دانش‌بنیان، فناور و خلاق کشورمان در این مسابقه تلویزیونی، آزاد و رایگان است. اما به دلیل محدودیت‌ ظرفیت مسابقه، طرح‌های متقاضیان توسط صندوق نوآوری و شکوفایی ارزیابی می‌شود. 

5. مجری شکوفا، آقای امین زندگانی، از مجریان و بازیگران مطرح کشورمان خواهد بود. داوران این مسابقه نیز از افراد سرشناس و باسابقه در حوزه فناوری و کسب‌وکار انتخاب خواهند شد. 

 

تفاوت تامین مالی جمعی با «تسهیلات» و «سرمایه‌گذاری جسورانه»
این روش چند ویژگی دارد که آن را از «تسهیلات» و «سرمایه‌گذاری جسورانه» جدا می‌کند: 
•    در «تسهیلات» یا همان وام، ریسک برعهده «وام‌گیرنده» است و او به هر ترتیب باید مبلغ وام را به «وام‌دهنده» مسترد کند. بنابراین اعطای تسهیلات با ارایه «وثیقه» یا «تضمین» همراه است که می‌تواند از اسناد تجاری (چک و سفته) تا وثایق ملکی را شامل شود. اگر وام‌گیرنده به هر دلیل نتواند وام را به وام‌دهنده بازپرداخت کند، این وثایق به اجرا گذاشته خواهد شد. پس در تسهیلات، «وام‌دهنده» در سود و زیان «وام‌گیرنده» شریک نیست. 
اما در «تامین مالی جمعی»، سرمایه‌گذاران در سود و زیان سرمایه‌پذیر شریک هستند. بنابراین سرمایه‌پذیر می‌تواند هیچ وثیقه‌ای ارایه نکند یا صرفاً بازپرداخت «اصل سرمایه» یا بخشی از آن را تضمین کند. طبیعتاً از آنجا که سرمایه‌گذاران ریسک نسبتاً بالایی را می‌پذیرند، نرخ تامین سرمایه در این روش نسبت به تسهیلات یا وام به طور محسوسی بالاتر است. اما در عوض، چنانچه طرح سرمایه‌پذیر شکست بخورد، سرمایه‌گذاران شکست را می‌پذیرند. 
•    در «سرمایه‌گذاری جسورانه» که به «VC» نیز معروف است، «سرمایه‌گذار» در ازای تملک بخشی از «سهام» «سرمایه‌پذیر»، در سود و زیان او شریک می‌شود. بنابراین، اینجا وثیقه یا تضمین چندان معنایی ندارد. اگر طرح یا کسب‌وکار «سرمایه‌پذیر» شکست بخورد، سرمایه‌گذار «زیان» را می‌پذیرد و بازپرداخت سرمایه برعهده سرمایه‌پذیر نیست. برعکس، اگر طرح یا کسب‌وکار «سرمایه‌پذیر» موفق شود، هر دو طرف به سود دست پیدا می‌کنند. از آنجا که «سرمایه‌گذار»، «سهامدار» سرمایه‌پذیر است، بنابراین معمولاً در مدیریت کسب‌وکار او نیز دخیل است. معمولاً سرمایه‌گذار چند سال سهامدار باقی می‌ماند و پس از آن، تلاش می‌کند سهام سرمایه‌پذیر را به دیگری واگذار کند. 
اما در مدل تامین مالی جمعی، سرمایه‌گذاران «سهامدار» سرمایه‌پذیر نمی‌شوند و در مدیریت کسب‌وکار وی نقش یا دخالتی ندارند. بلکه صرفاً در یکی از طرح‌ها یا پروژه‌های وی مشارکت می‌کنند.