یکی از ابزارهای تامین مالی طرح‌های دانش‌بنیان، «تامین مالی جمعی» (معادل Crowdfunding) است که از سال 1400 به همت فرابورس ایران عملیاتی شده است و امکان بسیج و تزریق سرمایه‌های خرد به طرح‌های دانش‌بنیان را فراهم می‌سازد. سکوهای تامین مالی جمعی که مجوز فعالیت خود را از فرابورس ایران دریافت می‌کنند، سرمایه‌گذاران خرد (اعم از حقیقی و حقوقی) را به سرمایه‌پذیرها متصل می‌کنند. این سکوها، شرکت‌های دانش‌بنیان سرمایه‌پذیر را قادر می‌سازند ضمن معرفی طرح‌های خود به سرمایه‌گذاران علاقمند، منابع مالی مورد نیاز خود را جمع‌آوری کرده و طرح‌های خود را به اجرا درآورند. در سمت مقابل، این سکوها به صاحبان سرمایه‌های خرد اجازه می‌دهند که در طرح‌های جذاب دانش‌بنیان مشارکت کنند و از منافع آن‌ها بهره‌مند شوند.

اما از آنجا که تامین مالی جمعی ماهیت مشارکت دارد، سرمایه‌گذاران در سود و زیان طرح‌ها شریک می‌شوند و لذا اصل سرمایه آن‌ها نیز در خطر است. از این رو، صندوق نوآوری و شکوفایی به منظور تشویق سرمایه‌گذاران خرد و به ویژه شهروندان به سرمایه‌‌گذاری در طرح‌های دانش‌بنیان، ضمانت اصل سرمایه سرمایه‌گذاران در تامین مالی جمعی طرح‌های دانش‌بنیان را در قالب برنامه‌ای موسوم به «شکوفا» در دستور کار خود قرار داده است.

صندوق امیدوار است اجرای برنامه شکوفا در سالی که با عنوان «جهش تولید با مشارکت مردم» مزین شده است، به گسترش فرهنگ تامین مالی جمعی به عنوان یکی از سازوکارهای مهم مردمی‌سازی اقتصاد دانش‌بنیان و تعمیق مشارکت مردم در توسعه اقتصاد دانش‌بنیان کمک کند.

 

1. درباره تامین مالی جمعی 

 

- فهرست سکوهای مجاز تامین مالی جمعی مورد تایید فرابورس، اینجا قابل مشاهده است. شرکت‌های دانش‌بنیان علاقمند به تامین مالی جمعی می‌توانند با سکوها مذاکره کرده و سکوی مناسب خود را انتخاب کنند.

- کلیه طرح‌های تامین مالی جمعی باید پیش از جذب سرمایه، به تایید فرابورس ایران برسد. ضمناً سرمایه‌گذاری در این طرح‌ها صرفاً با دارابودن کد سجام ممکن است.

- حداکثر دوره زمانی طرح‌های تامین مالی جمعی، یک سال است. در واقع سرمایه‌پذیر مکلف است اصل و سود سرمایه‌ را نهایتاً ظرف 12 ماه بازپرداخت کند.

- از آنجا که در تامین مالی جمعی، سرمایه‌گذاران در سود و زیان طرح‌ها شریکند و سود اعلامی طرح‌های تامین مالی جمعی قطعی نیست، بنابراین معمولاً سود اعلامی طرح‌ها به‌طور معناداری از نرخ تسهیلات بانکی (مصوب شورای پول و اعتبار) بیشتر است. فهرست همه طرح‌های تامین مالی جمعی کشور (از ابتدا تا کنون) در اینجا قابل مشاهده است. نگاهی اجمالی به این فهرست نشان می‌دهد که سود اعلامی طرح‌ها حداقل حدود 38 درصد سالانه است. همچنین، بررسی طرح‌های تامین مالی حاکی از آن است که سرمایه‌گذاران خرد، به طرح‌هایی که سود ماهانه یا دست کم 3 ماهانه توزیع می‌کنند، علاقه بیشتری دارند.

- با این وصف، عملاً تامین مالی جمعی ابزار مناسبی برای طرح‌های ایجادی (ایجاد خط تولید یا افزایش ظرفیت آن) نیست و نمی‌توان از آن برای تامین «سرمایه ثابت» استفاده کرد، بلکه پیشنهاد می‌شود شرکت‌های دانش‌بنیان برای تامین «سرمایه در گردش» از آن استفاده کنند.

- از آنجا که یکی از معیارهای سرمایه‎‌گذاران برای سرمایه‌گذاری در طرح‌های تامین مالی جمعی، اطمینان از بازپرداخت اصل سرمایه و سود آن در موعد مقرر است، شرکت‌های نوپا و به ویژه شرکت‌هایی که فروش سال گذشته آن‌ها مطابق اظهارنامه رسمی ناچیز است، برای سرمایه‎‌گذاران جذابیتی ندارند. مگر آنکه دارای قرارداد فروش با کارفرمایان یا مشتریان خود باشند و برای تامین نقدینگی لازم برای اجرای این قراردادها از تامین مالی جمعی استفاده کنند.

- کارمزد تامین مالی جمعی 4 درصد است که باید توسط شرکت دانش‌بنیان متقاضی (سرمایه‌پذیر) به سکو پرداخت شود. این کارمزد مستقل از سود طرح است و ارتباطی با آن ندارد. برای مثال اگر شرکتی قصد تامین 5 میلیارد تومان از طریق تامین مالی جمعی با سود 40 درصد را داشته باشد باید تا پایان اجرای طرح علاوه بر اصل سرمایه (5 میلیارد تومان)، 2 میلیارد تومان سود بین سرمایه‌گذاران توزیع کرده و 200 میلیون تومان نیز به عنوان کارمزد به سکو بپردازد.

- در تامین مالی جمعی، سرمایه‌گذاران در سهام شرکت‌های متقاضی (سرمایه‌پذیر) شریک نمی‌شوند و لذا سهامدار آن‌ها محسوب نخواهند شد؛ بلکه صرفاً در سود و زیان اجرای یک طرح مشخص شریک خواهند بود.

 

 

2. دامنه شمول

- شرکت‌های دانش‌بنیان دارای تمامی شرایط زیر، مخاطب این فراخوان هستند:

. شرکت مشمول ماده 141 قانون تجارت نباشد.(دارای زیان انباشته بیش از 50 درصد سرمایه ثبتی نباشد)

. شرکت و مدیران شرکت، باید فاقد چک برگشتی و تسهیلات سررسید گذشته باشند.

. طبق آخرین اظهارنامه مالیاتی یا صورت مالی حسابرسی‌شده، عملیات شرکت باید سودده بوده و حاشیه سود عملیاتی شرکت با تقاضای شرکت در قالب تامین مالی جمعی متناسب باشد.

. شاخص‌های مالی شرکت (نسبت‌های مالی از جمله نسبت‌های عملکردی) متناسب با قواعد و ملاحظات تامین مالی جمعی باشد.

 

   3. خدمات قابل ارائه

شرکت‌های دانش‌بنیان علاقمند برای تأمین هزینه‌های جاری (سرمایه در گردش) تولید محصولات و خدمات دانش‌بنیان (از قبیل مواد اولیه، دستمزد، برون‌سپاری و ...) از طریق تامین مالی جمعی، می‌توانند از «ضمانت اصل سرمایه تامین مالی جمعی» صندوق نوآوری و شکوفایی تا سقف 25 میلیارد تومان بهره‌مند شوند.

یادآوری مهم: شرکت‌های دانش‌بنیان متقاضی می‌توانند راساً با سکوهای تامین مالی جمعی مجاز و مورد تایید فرابورس وارد مذاکره شده و سکوی مورد نظر خود را انتخاب کنند، اما در صورتی که شرکت متقاضی با یکی از سکوها به توافق نرسد، صندوق تقاضای شرکت در اختیار سکوهای مجاز قرار خواهد داد تا آن را ارزیابی و در صورت تایید، انتخاب کنند. بدیهی است در صورتی که هیچ یک از سکوهای تامین مالی جمعی مورد تایید فرابورس، طرح شرکت دانش‌بنیان متقاضی را انتخاب نکنند، تامین مالی جمعی آن امکان‌پذیر نبوده و از این بابت، مسئولیتی متوجه صندوق نوآوری و شکوفایی نخواهد بود.

 

       

        4. اطلاعات تکمیلی

- ارزیابی تقاضاها بر مبنای اطلاعات ارائه‌شده توسط شرکت انجام می‌شود و هر چه اطلاعات ارائه‌شده دقیق­تر و کامل­تر باشد به تصمیم گیری بهتر و سریعتر کمک می کند. از این رو تکمیل دقیق کاربرگ‌های تقاضا و همکاری در فرایند ارزیابی از اهمیت زیادی برخوردار است.

- صدور ضمانت اصل سرمایه توسط صندوق نوآوری و شکوفایی، مشروط به این است که یکی از سکوهای تامین مالی جمعی مورد تایید فرابورس، رسما (از طریق سامانه غزال) موافقت خود را با تامین مالی جمعی شرکت دانش‌بنیان متقاضی اعلام نماید. لذا صندوق تعهدی در مورد انجام تامین مالی جمعی یا تامین سرمایه مورد نیاز طرح‌ها ندارد.

 

         5. مدارک و مستندات

 

- ارائه‌ی اطلاعات فروش فصلی هر 4 فصل سال 1402

- ارائه‌ی اظهارنامه‌ی مالیاتی یا صورت مالی حسابرسی‌شده‌ی آخرین سال مالی

- ارائه‌ی فهرست بیمه‌ی تأمین اجتماعی در سال 1403

- رضایت‌نامه‌های اعتبارسنجی و سایر فرم‌های مرتبط با اهلیت‌سنجی متقاضی

- تکمیل کاربرگ‌های مربوطه که شامل اطلاعات زیر است:

. برنامه عملیاتی برای رشد تولید و فروش در سال 1403 (از قبیل فعال‌نمودن ظرفیت‌های خط تولید موجود، اخذ مجوز جدید، انعقاد قرارداد جدید و ...)

. اطلاعات مربوط به قراردادهای جاری یا سفارش‌های اخذشده

. فهرست هزینه‌های انجام‌شده و مورد نیاز اجرای طرح به تفکیک سرفصل هزینه‌ها

. تأییدیه‌ها و مجوزهای مورد نیاز برای تولید و فروش

-سایر مستندات مورد نیاز براساس فرم‌های تهیه‌شده در سامانه غزال صندوق نوآوری و شکوفایی

         6. مسیر ثبت درخواست

 

- شرکت‌های متقاضی برای شرکت در این فراخوان، باید به این نشانی مراجعه کنند:

سامانه غزال (Ghazal.inif.ir) > میزکار >  سرمایه گذاری >  درخواست تامین مالی جمعی (فراخوان شکوفا)

میز خدمت صندوق نوآوری و شکوفایی (42170120-021) در ساعات اداری پاسخگوی سوالات و ابهامات شرکت‌های دانش‌بنیان خواهد بود.